RECENSIE DE BABY'S VAN MAUTHAUSEN - WENDY HOLDEN

"een ongekende wilskracht en rotsvast geloof in de donkerste tijd van een mensenleven"

Soms is zelfs leven een moedige daad.

                                                                Seneca

In dit indringende en diep ontroerende verhaal geeft Wendy Holden drie jonge Joodse vrouwen een gezicht in de grauwe grijstinten van de oorlog. Ze laat ons de vreselijke onmenselijke ontberingen van Priska, Rachel en Anka meebeleven. Deze ongelooflijk gruwelijke, rauwe en harde tijd was des te zwaarder voor hen, aangezien ze alledrie zwanger waren en dit uit angst voor represailles en ongekende consequenties van de nazi's angstvallig stilhielden. Een enkeling die ze konden vertrouwen hielp hen zo nu en dan met een extra hapje brood of een schijfje rauwe aardappel. De honger en dorst waren hun ergste vijand, naast het feit dat hun leven aan een zijden draadje hing.

De drie kenden elkaar niet, maar leidden voor de oorlog ieder een onbezorgd en goed leven met hun familie en hun liefdes in Oost-Europa. Ze maakten zich, met vele anderen onder hen, al zorgen over Jodenhaat en speelden met het idee zich elders te vestigen, zonder de constante dreiging van pesterijen.

"Het zionisme, dat in de negentiende eeuw opkwam, genoot enorm veel populariteit in heel Oost-Europa in de jaren dertig. Het ideaal om een leven zonder discriminatie te beginnen in het 'land Israël' - dat als het Joodse vaderland werd beschouwd - kreeg steeds meer aantrekkingskracht voor mensen die zich vaak machteloos voelden"

Ze wachtten te lang, de tijd om veilig weg te komen was voorbij toen de Duisters de macht overnamen. Met onverbiddelijke wrede hand werden ze als vee bijeen gedreven en als haringen in een ton in veewagons getransporteerd naar hun concentratiekampen, 'de hel op aarde'.

Hartverscheurend om te lezen hoe ze daar diep in hun wezen werden getroffen door naakt en met kaalgeschoren hoofd voor de nazi's te moeten staan, als vee dat werd goed- of afgekeurd. Vernederend hoe ze hiermee direct hun identiteit kwijtraakten, iedereen leek op elkaar.

De drie jonge vrouwen waren ondanks alles vastberaden te overleven om hun baby's een kans op leven te geven. Zwaar ondervoed, ziekelijk, onder de luizen en onder erbarmelijke omstandigheden in concentratiekamp Mauthausen, was het uiteindelijk een wonder dat ze alledrie hun veel te kleine baby's levend ter wereld brachten. 

Bij de bevrijding, na jaren van gruwelijke ellende, heerste er volkomen chaos en wanorde. De drie hadden geen idee van elkaars bestaan en elkaars overeenkomstige lot. Pas op de 65e bevrijdingsdag van het concentratiekamp Mauthausen kwamen de drie kinderen, door een speling van het lot, voor het eerst met elkaar in contact. Wendy Holden vertelt nu voor het eerst hun verhaal in mei 2015, ter gelegenheid van de 70e bevrijdingsdag.

Op de achterflap staat: 'Waargebeurde oorlogsmemoir over onvoorwaardelijke moederliefde en de drang om te overleven'. Dit is bijzonder treffend beschreven door Wendy Holden, ze trekt de lezer de oorlog in, waardoor het tot leven komt in alle gruwelijke dimensies. Lezen over de bittere ellende uit de oorlog geeft elke keer een schok, het is te erg om voor de geest te halen, bijna ondenkbaar voor mensen die het niet zelf hebben meegemaakt. Doordat Holden het verhaal zo intens vanuit het perspectief van Priska, Rachel en Anka verteld, kun je niet anders dan intens mee(be)leven. De oorlog wordt op microniveau beangstigend dicht op je netvlies gebrand. Ik heb nachten slecht geslapen na het lezen van dit boek, zo'n indruk heeft het op me gemaakt.

Ik kan aan dit waargebeurd verhaal geen sterren toekennen, het gaat alle proporties te buiten om een waardeoordeel te geven. Wel kan ik de heldere en scherpe schrijfstijl van Wendy Holden beoordelen, en die beloon ik met 4 sterren. Ze draait niet om de zaken heen, maar benoemt ze duidelijk, ondanks het verschrikkelijke ervan. De foto's die her en der door het boek verspreid staan dragen bij tot een intense beleving en het inzichtelijk maken van het doorgaans abstracte oorlogsgebeuren. De baby's van Mauthausen toont een ongekende wilskracht en rotsvast geloof in de donkerste tijd van een mensenleven.

Een puntje van aandacht voor de uitgever/redactie zijn de, naar mijn mening, teveel voorkomende foutjes in de tekst. Dit doet echter geen afbreuk aan dit indringende verhaal.

De baby's van Mauthausen - Wendy Holden

Oorspronkelijke titel: Born survivors

Vertaling uit het Engels door Bonella van Beusekom en Erica van Rijsewijk.

Uitgever: The House of Books / Overamstel uitgevers

Uitgave: Paperback, 368 pagina's, ook als e-book

ISBN: 9789044346091