RECENSIE DUIVELSKLAUW - FELICITA VOS / IN DE KNIPSCHEER

"Een gecompliceerde, weemoedige familiegeschiedenis in roerige tijden"

De uitdrukking 'don't judge a book by its cover' vind ik hier wel van toepassing. De eerlijkheid gebiedt mij te bekennen dat ik deze roman niet snel zou hebben opgemerkt/opgepakt bij de boekhandel. Ik werd door Felicita Vos benaderd met het aanbod haar roman te recenseren.

Duivelsklauw - de titel is voor meerdere uitleg vatbaar - gaat over de zoektocht naar een verborgen familiegeschiedenis die zich afspeelt rond de Tweede Wereldoorlog in Nederland en Duitsland. Het verhaal meandert tussen heden en verleden en tussen Nederland en Duitsland. Het contrast tussen het leven van zigeunerfamilies en burgermensen en tussen arm en rijk wordt breed uitgemeten.

Gina Brandt stuit op een foto van haar opa Hendrik in militair uniform, die ook wel opa Duitsland wordt genoemd. Ze is er alles aan gelegen om de verborgen familiegeschiedenis van haar opa te ontrafelen, en heeft daarvoor wel de medewerking van haar familie en instanties nodig, die helaas niet van een leien dakje gaat.

"Waarom moet je zo nodig in die verdomde familiegeschiedenis wroeten? Wat heb je aan het naadje van de kous te willen weten? Ik weet wie opa Duitsland was. Hij zat bij de moffen, was een collaborateur. Een opportunist die blind zijn eigen voordeel najoeg."

Haar vader, Heina Brandt, zoon van Hendrik en Lina, werd net voordat de Tweede Wereldoorlog uitbrak geboren. Hendrik is een tirannieke man die nergens voor terugdeinst. Hij zet alles naar zijn hand door middel van list en bedrog. Zijn dubieuze dubbelrol in de oorlog nekt hem uiteindelijk en hij gaat de gevangenis in, waarna het gezin in bittere armoede vervalt. Lina, dochter uit een Romafamilie, brengt haar kinderen de belangrijke Romaregels bij, geheel tegen de zin van Hendrik.

Ze denkt met weemoed aan de waarschuwende woorden van haar vader, die haar probeerde te behoeden voor een huwelijk met de sluwe Hendrik.

"Die raklo, die Hendrik, of hoe hij ook heet, is niet uit het juiste hout gesneden om het burgerleven vaarwel te zeggen. Hij heeft een zwarte ziel, let op mijn woorden, zijn duivelsklauw zal jou, jullie kinderen en allen die zijn bloed dragen niets dan onheil brengen"

Heina, bijna volwassen maar nog minderjarig, vlucht vanuit Duitsland terug naar Nederland om te trouwen met zijn jeugdliefde Nora. Hij die zijn vaders tirannieke gedrag zo verafschuwde, vervalt jaren later ongemerkt in hetzelfde patroon. Hij raakt zijn hoge maatschappelijke positie kwijt, raakt aan de drank en glijdt steeds verder af, totdat de dood zijn redding wordt en hem voor verder gezichtsverlies behoedt.

In haar dankwoord zegt Felicita Vos over deze roman: "Een fictieve familie met wortels in een bestaande geschiedenis. Wat is werkelijkheid en wat is fictie? De waarheid, als die al bestaat, gaat voorbij aan de laatste bladzijde van dit boek."

Het verhaal start met een heftige passage en zet de toon voor de aard van het verhaal. Naar mijn persoonlijke smaak vertraagde het verhaal tegen het einde toe door wat ik ervoer als lange dialogen, uitweidingen en herhalingen. Dit had wat mij betreft wat compacter en soepeler gemogen, het doet jammer genoeg wat afbreuk aan het ritme van het verhaal. Niettemin is deze familiegeschiedenis intrigerend genoeg om te lezen. Als lezer kom je veel te weten over de Romacultuur, de kloof tussen hen, het hechte reizende volk met hun vele gewoontes en gebruiken en de anoniem ingestelde burgers in het land.

Duivelsklauw - Felicita Vos

Genre Roman

Uitgeverij In de Knipscheer

Uitgave Genaaid gebrocheerd, 353 blz. 

April 2014

€19,50