RECENSIE DE GROTE STILTE - JOHN BOYNE

"De grote stilte heeft een diepe morele lading waarin loyaliteit en familie centraal staan tegen een verdeeld katholiek Ierland"

In De grote stilte zoomt Boyne in op het leven van Odran Yates, die door zijn moeder ervan overtuigd wordt dat het priesterschap zijn roeping is. Passief als hij is geeft hij gehoor aan haar wens.

"Ik vraag me af of ik er echt zelf achter was gekomen dat ik een roeping had. Had ik die ooit bij het wakker worden gevoeld, of had ik eigenlijk alleen maar een roeping omdat mijn moeder mij die had opgedrongen?"

Op het seminarie zijn heel veel jongens van Odrans leeftijd, die onder het strenge regime van de Kerk zullen worden opgeleid tot priester. Hierbij hoort ook het strikt handhaven van het celibaat, de jongens zullen hun ontluikende seksuele verlangens moeten onderdrukken. Er staat hun een eenzaam leven te wachten, waar niet iedereen tegen bestand zal zijn. 

Odran deelt een kamer met Tom, een nogal gefrustreerde jongen die het niet zo nauw neemt met de opgelegde regels. Desondanks wordt de brave Odran goede vrienden met hem. Wanneer later aan het licht komt dat Tom beschuldigt wordt van meervoudig kindermisbruik, vraagt Odran zich vertwijfeld af wat hij over het hoofd heeft gezien. Iets verschrikkelijks! Had hij tijdig kunnen ingrijpen om dit te voorkomen. Is hij ook debet aan deze ellende? 

"En toch, en toch... waren er zo veel tegenstrijdigheden in mijn hoofd. Zo veel vermoedens. Dingen die door de jaren heen waren gebeurd, dingen die ik had gezien en had genegeerd maar die me niet lekker zaten. Viel mij hierover iets te verwijten? Dat soort gedachten duwde ik ver weg. Ik durfde er niet over na te denken. Nog niet."

In het verhaal wordt verteld dat van zowat elke familie een zoon of dochter aan de Kerk werd 'afgestaan', het was een traditie die vroeger als een eer werd gezien door de ouders/familie. Boyne brengt het grote schandaal terug tot microniveau en schotelt de lezer een Good-guy/Bad-guy scenario in grijstinten voor, waarin de schuldvraag behoorlijk complex blijkt te liggen. Zonder oordeel te vellen geeft Boyne via protagonist Odran een inkijk in het kerkelijke doofpotschandaal, in een Ierland waar de emancipatie nog in de kinderschoenen stond. 

Boyne laat ook de verschuiving zien die hierdoor plaatsvond in de maatschappij. Odran wordt in eerdere jaren in het openbaar - vanwege zijn priesterboord - bijna verheerlijkt door de Ierse bevolking. Ze overstelpen hem, tot zijn frustratie, overal ongevraagd met eten en drinken. Gaandeweg zie je door de gebeurtenissen de verscheurdheid tussen de samenleving en de ooit zo hoogstaande Kerk.  Door zijn witte boord die hij hardnekkig blijft dragen en nu symbool staat voor het slechte binnen de Kerk, wordt hij het mikpunt van hoon en scheldkanonnades en vangt regelmatig het woord 'pedo' op wanneer hij langsloopt.

De goede priesters moeten boeten voor de handelingen van hun verkeerde collega's en het aanzien van de kerk neemt af. 

De grote stilte is doorbroken .... 

In zijn dankwoord draagt Boyne zijn nieuwste roman De grote stilte op aan alle slachtoffers die geleden hebben onder de katholieke kerk.  Hij zegt daarbij dat het onmogelijk is een schatting te maken van het aantal slachtoffers, en dat het niet eenvoudig is in te schatten hoeveel toegewijde en eerlijke priesters hun leven en hun roeping geschonden hebben zien worden door wat hun collega's hebben aangericht.

Op 5 juni ontmoette ik John Boyne in Amsterdam, lees hier mijn verslag.

De grote stilte - John Boyne 

Oorspronkelijke titel: The history of Loneliness

Vertaling: Lucie van Rooijen

Genre: Roman

Uitgever: Boekerij

Uitgave: Paperback, 400 pagina's

Youtube filmpje van een interview met John over zijn boek: