INTERVIEW LEON DE WINTER DOOR ONNO BLOM BIJ PAAGMAN

Ik kreeg twee weken geleden een uitnodiging van boekhandel Paagman aan de Fred voor het bijwonen van het interview van Leon de Winter door Onno Blom en was meteen enthousiast. 

Derhalve kreeg ik het boek ter recensie van uitgeverij De Bezige Bij, dat ik nog fijn kon lezen in de week voorafgaande aan het interview. Op zaterdag 16 mei ging ik in de stromende regen, maar gelukkig lekker droog in de auto,  naar de boekhandel in het Haagse Statenkwartier.


Fabian Paagman opende het gesprek met een welkomstwoord. Hij merkt daarbij op dat er niks van waar blijkt te zijn van alles wat we lezen in de kranten en dat dit de essentie is van het interview door Onno Blom met Leon de Winter naar aanleiding van zijn nieuwe boek Geronimo. Hierbij een sfeerimpressie.

Onno Blom breekt het ijs door te zeggen: Leon, wil jij aan het volk vragen of je goed te verstaan bent door de microfoon? Leon doet braaf de test, iedereen barst in lachen uit en de sfeer is meteen gezellig. Leon zegt dat hij blij is met de grote opkomst, ondanks de stromende regen, en bedankt iedereen hartelijk voor de moeite om te komen. Voor het gemak en de leesbaarheid noem ik de heren verder in het verslag bij hun voornaam.

Onno merkt op dat Leon Fabian helemaal gelijk geeft dat de waarheid op losse schroeven staat. In Geronimo heeft Leon de fictie op volle vaart aangezet. Afgelopen week was de Amerikaanse journalist Seymour Hersh in het nieuws, die denkt te weten hoe het werkelijk is gegaan met de vangst en dood van Osama bin Laden. Leon hoorde het op maandagochtend voor het eerst via een sms-je van iemand. Hij vindt het fantastisch van Hersh, omdat hij diens theorie nog krankzinniger vindt dan die van zichzelf, dit nadat hij beide theorieën naast elkaar had gelegd.  

Leon heeft lang getwijfeld of hij dit boek 'De variaties' zou noemen - om meerdere redenen - en omdat het natuurlijk een spel is, een groot spel dat achtbaanachtige trekken krijgt, waarin hij voortdurend varieert met Bin Laden, met motieven, met woorden. Bin Laden is niet de echte hoofdpersoon van het boek, maar wel een hele belangrijke bijfiguur.

Eén van de inzetten van Leon is dat het verhaal dat door president Obama aan de buitenwereld werd verteld, over de gang van zaken omtrent Bin Ladens dood, niet is zoals het in het echt moet zijn gegaan. 

Onno attendeert Leon erop dat Geronimo een echt 'plot-driven' verhaal is waar inhoudelijk niet teveel op moet worden ingegaan, omdat er teveel zal worden prijsgegeven voor degenen die het boek nog moeten lezen.

Hierop zegt Leon het niet erg te vinden om 'te verklappen' wat er in de eerste honderd pagina's gebeurt, dat doet volgens hem niet direct afbreuk aan het plot. Hij maakt een mooie vergelijking met een trailer in de bioscoop die, als je die gaat analyseren, het hele verhaal in een notedop weergeeft. Door de snelheid waarin die informatie op je afkomt vergeet je het gauw weer, je kunt het niet vasthouden. Als je erover praat is de kans dat je teveel weggeeft inderdaad iets groter, dus daar wordt dan toch maar rekening mee gehouden tijdens dit interview.

Onno vraagt naar de oorsprong van de titel Geronimo?
Leon: Geronimo is een begrip in Amerika, het is de naam van een heel beroemd Apache opperhoofd. Hij had oorspronkelijk een Indiaanse naam. Nadat zijn vrouw en kinderen door Mexicanen waren vermoord, heeft hij op een verschrikkelijke manier zijn leven lang wraak genomen met enorme bloedbaden. In bepaalde kringen in Amerika vinden ze dat bewonderenswaardig. Hij heeft met de hulp van een Amerikaanse journalist een biografie geschreven in de twintigste eeuw. 

Toen de Amerikanen besloten om Bin Laden via 'Kill or Capture' in Abbottabad in Pakistan in zijn huis te pakken, besloten ze als codenaam Geronimo te gebruiken om zo door te kunnen geven als ze hem te pakken hadden. (Geronimo staat in deze dus voor 'we hebben hem'.

In het boek komt een meisje voor met verminkingen en is daardoor voor eeuwig getekend voor haar 'ongehoorzaamheid'. Leon bedacht dit aan de hand van een foto die de wereld overging, van een prachtig Afghaans meisje wiens neus en oren waren afgesneden. Hij wilde in zijn boek haar opstandigheid, die vreemd en onbekend is voor haar omgeving en tradities waarin ze is opgegroeid, belichten. Hebben wij 'westerlingen' deze opstandigheid/ongehoorzaamheid bij haar teweeggebracht? Zijn er geluiden over vrouwen-emancipatie tot haar doorgedrongen die haar wellicht opstandig maakten? Deze vragen hielden hem bezig.

Toen bedacht hij de rol van een Amerikaanse soldaat, Tom Johnson, die in zijn verhaal de zorg over dat meisje krijgt. Hij moet het gevoel krijgen dat wat het meisje overkomen is een deel van zijn verantwoordelijkheid is, iets dat hij op gang heeft gebracht met alle verschrikkelijke gevolgen van dien. 

Leon verteld over een ontmoeting met de echte Tom, zijn enige echte bron, in tegenstelling tot Hersch, die er meerdere schijnt te hebben. Tijdens een vakantie in 2013 was hij in een gehuurd Italiaans huis van een vriend, in het paradijselijke Sorrento, aan de baai. Die vriend nodigde altijd meerdere mensen uit om daar vakantie te vieren, ook mensen uit behoorlijk welvarende Amerikaanse kringen, waaronder een gepensioneerde Special Op van de CIA, Tom. Deze sprak met hem over het verhaal van Bin Laden. De complottheorie omtrent Bin Laden krijgt dan vat op Leon en de radertjes zijn in werking gezet. Het resultaat is zijn roman Geronimo, waarin de lezer een beeld krijgt over de gebeurtenissen in Afganistan, geromantiseerd met plots en personages.

Er is ook ruimte geweest voor de langdurige persoonlijke ontwikkeling van Leon, die als autodidact zichzelf tot literair schrijver heeft 'opgewerkt'. Hij vertelt nog een uiterst vermakelijk verhaal, nadat Onno refereerde naar Leon's periode als bebaarde intellectueel, waarin hij zeer lastige boeken las. Vervolgens verdween de baard en ging hij boeken schrijven. Leon vertelt dat dat allemaal een vermomming was, hij overcompenseerde, werkte en las zich suf tussen zijn 18e en 30e om zich op die manier maar verbeten te bewijzen, tot in 1984. Hij heeft, naar eigen zeggen, een andere achtergrond, van lompen en metalenhandelaren, van goochelaars op de markt, van paraplu-herstellers, mensen die te voet langs boerderijen liepen, van generaties in de marge van de samenleving, van ouwehoeren, sterke verhalen vertellen. Hij weet hoe dat zit, hij is er tussen opgegroeid, dat is zijn ding. 

Na Zoeken naar Eileen moest hij weer naar het vertellen toe, lol hebben en heeft toen Kaplan geschreven. Maar Eileen is gewoon een goed boek, zegt Onno. En prachtig verfilmd. Leon: Ja, het hoorde bij die fase, ik wilde aansluiten bij een bepaalde literaire traditie, het moet een beetje introvert zijn met een hele zware structuur. 


Maar ik heb er zo verschrikkelijk wakker van gelegen. Ik dacht zefs een keer, ik heb nu een hartaanval, omdat ik niet verder kwam. en ging naar de eerste hulp. Mijn leven is voorbij, dacht ik. Dit is wat ik wil en kennelijk kan ik het niet. Hoe kom ik verder met dit boek? Ik vond gelukkig een oplossing en zei ook tegen mezelf "ik wil dit niet, ik wil iets anders". Ik moest me bevrijden van de behoefte me te moeten bewijzen, de compensatie, kijk mij eens intellectueel doen. Leon is naar het ziekenhuis gegaan en daar is weer een Leon uitgekomen. Maar is dat wel dezelfde? Nee, dat is een dubbelganger, zegt hij gekscherend. Onno wijst hem op het verhaal dat de ronde doet over Paul McCartney, van wie beweert wordt dat hij dood is en een dubbelganger zijn plaats heeft ingenomen. Hij vraagt Leon of het daarmee te vergelijken is. Geen idee, zegt Leon hierop, en laat daarmee de verbeelding los op de toehoorders.

Het was een geweldig ondernemend interview, waarin ik Leon De Winter als een zeer symphatieke en humoristische man heb leren kennen. Onno Blom heeft als scherp en intelligent interviewer op de juiste knoppen gedrukt voor een soepel en zeer informatief gesprek, met de perfecte nuance voor humor en luchtigheid. Leon De Winter heeft zich door massa's informatie geploegd en heeft een stevige research gedaan voor Geronimo. 

De bron voor Geronimo van De Winter is puur fictief, op zijn gesprekken met Tom na. Hersch heeft als journalist anonieme bronnen. De Winter vindt Geronimo een leuk spel waarin hij de lezer uitnodigt in een literaire rollercoaster.

Na afloop nam hij ruim de tijd om te signeren en een praatje te maken.

Groetjes,
Shyama in Boekenland